RECALL กติกาคุ้มครองผู้บริโภคสากลที่ถูกละเลย

“ระเบียบและกฎหมายเกี่ยวกับการเรียกรถยนต์กลับเพื่อแก้ไขข้อบกพร่อง หรือ รีคอล (Recall)” ที่ควรจะเป็นกฏหมายสำหรับคุ้มครองผู้บริโภค ซึ่งเป็นกฏหมายที่มีใช้ในญี่ปุ่น ยุโรป สหรัฐอเมริกา จีน ออสเตรเลีย โดยเน้นการคุ้มครองผู้ซื้อรถ ขั้นตอนการเรียกคืน หน่วยงานที่กำกับดูแล ความรับผิดชอบของผู้ผลิตและบทลงโทษในกรณีไม่ดำเนินการแต่ในไทยนั้นดูเหมือนว่า ไม่มีระเบียบนี้ทั้งที่เป็นตลาดขนาดใหญ่มีผู้ซื้อจำนวนมาก

เปรียบเทียบกฎระเบียบและกฎหมายการเรียกรถยนต์กลับเพื่อแก้ไขข้อบกพร่อง (RECALL)

1. ญี่ปุ่น (Japan) ประเทศที่เป็นต้นแบบและเป็นผู้ผลิตรถยนต์รายสำคัญ

หน่วยงานกำกับดูแล:
กระทรวงที่ดิน โครงสร้างพื้นฐาน คมนาคม และการท่องเที่ยว (MLIT)
กฎหมายหลัก:
Road Transport Vehicle Act
ลักษณะการเรียกคืน:
ผู้ผลิตต้องรายงานและเรียกรถคืนโดยสมัครใจเมื่อพบข้อบกพร่องที่เกี่ยวกับความปลอดภัยหรือสิ่งแวดล้อม
บทลงโทษ:
ปรับสูงสุดถึง 300,000 เยน และ/หรือคำสั่งให้ระงับการขาย
ลักษณะเด่น:
เน้นการเรียกคืนโดยสมัครใจ แต่มีระบบตรวจสอบหลังการผลิตอย่างเข้มงวด

2. สหภาพยุโรป (European Union) หนึ่งในพื้นที่การคุ้มครองผู้บริโภคด้านรถยนต์ที่เข้มงวด

หน่วยงานกำกับดูแล:
European Commission และหน่วยงานกำกับดูแลระดับประเทศ เช่น KBA (เยอรมนี), VCA (สหราชอาณาจักร)
กฎหมายหลัก:
General Product Safety Directive
Regulation (EU) 2018/858 สำหรับยานยนต์
ลักษณะการเรียกคืน:
ผู้ผลิตต้องแจ้งและดำเนินการเรียกคืนทันทีเมื่อพบว่ารถยนต์อาจไม่ปลอดภัยหรือไม่เป็นไปตามมาตรฐาน
บทลงโทษ:
แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศสมาชิก แต่รวมถึงการสั่งห้ามจำหน่าย ปรับ และเรียกคืนรถทั้งหมด
ลักษณะเด่น:
ระบบ RAPEX สำหรับแจ้งเตือนสินค้าผิดพลาดทั่วยุโรปแบบรวมศูนย์

3. สหรัฐอเมริกา (United States)

หน่วยงานกำกับดูแล:
National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA)
กฎหมายหลัก:
National Traffic and Motor Vehicle Safety Act of 1966
ลักษณะการเรียกคืน:
ผู้ผลิตมีหน้าที่แจ้ง NHTSA และดำเนินการเรียกคืนทันทีหากพบความเสี่ยงด้านความปลอดภัย หรือไม่เป็นไปตามมาตรฐาน
บทลงโทษ:
ปรับสูงสุด 24,000 ยูโรต่อกรณี สูงสุด 122 ล้านยูโรต่อกรณีการละเมิด
ลักษณะเด่น:
มีฐานข้อมูล RECALL ให้ประชาชนตรวจสอบ และประชาชนสามารถร้องเรียนได้

4. จีน (China) ในฐานะประเทศที่เกิดใหม่ในวงการBEV และยานยนต์โลก

หน่วยงานกำกับดูแล:
State Administration for Market Regulation (SAMR)
กฎหมายหลัก:
Regulation on the Administration of the Recall of Defective Automotive Products (2013)
ลักษณะการเรียกคืน:
บังคับให้ผู้ผลิตต้องเรียกคืนเมื่อพบข้อบกพร่อง และรัฐสามารถบังคับสืบสวนได้
บทลงโทษ:
ปรับสูงสุด 30,000 หยวนต่อคัน และอาจถูกระงับใบอนุญาต
ลักษณะเด่น:
รัฐมีอำนาจบังคับสูง และกำลังพัฒนา RECALL ครอบคลุมถึงรถพลังงานใหม่ (NEV)

5. ออสเตรเลีย (Australia)

หน่วยงานกำกับดูแล:
Department of Infrastructure, Transport, Regional Development, Communications and the Arts
- Australian Competition and Consumer Commission (ACCC)
กฎหมายหลัก:
Motor Vehicle Standards Act 1989
Australian Consumer Law (ACL)
ลักษณะการเรียกคืน:
ผู้ผลิตต้องแจ้งและดำเนินการภายในเวลาอันรวดเร็ว รวมถึงให้ข้อมูลผู้บริโภคอย่างชัดเจน
บทลงโทษ:
ปรับได้สูงถึง 10 ล้านดอลลาร์ หรือ 10% ของรายได้ต่อปี
ลักษณะเด่น:
มีระบบแจ้งเตือน Recall ออนไลน์ และบังคับใช้เข้มงวด

6. ไทย (Thailand) ประเทศที่มีกูรูคีย์บอร์ดด้านยานยนต์เยอะสุดแต่ไม่ค่อยได้ช่วยวงการเท่าไร

การเรียกคืนรถยนต์ (Recall)
ไม่มี พ.ร.บ. เฉพาะเรื่องนี้ในไทย ส่วนใหญ่เกิดจากผู้ผลิตสมัครใจเรียกคืนตามมาตรฐานระดับสากล

หน่วยงานกำกับดูแล:
กรมการขนส่งทางบก (DLT)
สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.)
กระทรวงอุตสาหกรรม (มาตรฐาน มอก.)
กฎหมายหลัก:
พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522
ลักษณะการเรียกคืน:
ยังไม่มีระบบบังคับที่ชัดเจน ผู้ผลิตใช้มาตรการ “โดยสมัครใจ” เป็นหลัก มีแนวโน้มปกปิดข้อมูลการรีคอล
บทลงโทษ:
ยังไม่มีบทลงโทษเฉพาะด้านยานยนต์ที่เป็น RECALL โดยตรง
ลักษณะเด่น:
ไม่มีการพัฒนาระบบที่ชัดเจน ไม่มีระเบียยรีคอล

ไทยยังล้าหลัง! เมื่อเปรียบเทียบระบบRecallในต่างประเทศ

การ Recall รถยนต์ของประเทศไทย ยังคงอิงกับความสมัครใจของผู้ผลิต ไม่มีบทลงโทษหรือข้อบังคับทางกฎหมายที่ชัดเจนแตกต่างจากประเทศพัฒนาแล้วอย่าง สหรัฐฯ ยุโรป จีน และออสเตรเลีย แม่จะเป็นการเรียกคืนโดยสมัครใจแต่ ก็มีกฎหมายเฉพาะ รองรับการดำเนินคดี ปรับหนัก และมีหน่วยงานกลางกำกับโดยตรง

ขณะที่ไทยแม้จะมีการแจ้ง Recall อยู่บ้างโดยผู้ผลิตรายใหญ่ แต่ยัง ขาดกลไกในการกำกับ ดูแล และบังคับใช้ ทำให้ผู้บริโภคจำนวนมากไม่ทราบว่ารถของตนต้องเข้ารับการแก้ไขหรือไม่ และผู้ผลิตบางรายอาจเพิกเฉยโดยไม่มีผลกระทบทางกฎหมายรวมถึงหากมีการรีคอล ก็จะปกปิดข้อมูลเฉพาะกลุ่มทำให้การรับผิดชอบนี้ไม่มีใครตรวจสอบได้ว่า ครอบคลุมสินค้าที่เสียหายจริงมากน้อยเพียงใด ดังนั้นเราจะพบว่า เมื่อเกิดปัญหาอย่าง”ซื้อรถใหม่แล้วเกิดปัญหาซ้ำซาก”ผู้บริโภคชาวไทยแทบจะไม่ได้รับการคุ้มครองอะไรมากนัก

อเมริกา ใช้ระบบของ NHTSA ที่เปิดให้ประชาชนตรวจสอบเลขตัวถัง (VIN) ซึ่งเป็นฐานข้อมูลสำคัญและมีโทษปรับสูงถึง 122 ล้านดอลลาร์ หากผู้ผลิตเพิกเฉย

ยุโรป มีระบบ RAPEX แจ้งเตือนข้ามประเทศ หากมีรถรุ่นใดผิดพลาดด้านความปลอดภัย

Advertisements

จีน รัฐสามารถสั่ง Recall ได้โดยไม่ต้องรอให้ผู้ผลิตแจ้ง

ออสเตรเลีย ใช้กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคในการลงโทษผู้ผลิตที่เข้มงวดหากไม่ดำเนินการ

ตารางเปรียบเทียบRECALL แต่ละประเทศ


ประเทศ	หน่วยงานหลัก	ลักษณะการเรียกคืน	บทลงโทษ	จุดเด่น/ข้อจำกัด
ญี่ปุ่น	MLIT	สมัครใจ + รายงานรัฐ	ปรับเล็กน้อย	ระบบตรวจสอบเข้ม
EU	คณะกรรมาธิการ EU + ระดับชาติ	บังคับตามกฎหมาย	ห้ามขาย/ปรับ	มีระบบ RAPEX
สหรัฐฯ	NHTSA	บังคับอย่างเข้มงวด	ปรับหนัก	โปร่งใส มีฐานข้อมูล
จีน	SAMR	รัฐมีอำนาจบังคับ	ปรับรายคัน	ครอบคลุม NEV
ออสเตรเลีย	ACCC	บังคับเข้ม	ปรับสูง	กฎหมายผู้บริโภคเข้ม
ไทย	สคบ.	สมัครใจเป็นหลัก	ไม่มีบทลงโทษชัดเจน	ไม่มีระบบ

copywrite@2025

ประเทศไทยจึงควรเร่งจัดตั้งระบบ Recall แห่งชาติ ที่สามารถให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูล ตรวจสอบเลขตัวถัง และรับข้อมูลอย่างรวดเร็ว พร้อมกำหนดโทษหากผู้ผลิตเพิกเฉย เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากข้อบกพร่องของรถยนต์ที่นับวันจะมีจำนวนประชากรเพิ่มขึ้นทุกวัน

Link ตัวอย่างการเรียกที่ใหญ่สุดในโลก จาก กรณีTakata’s airbag หรือถุงลมนิรภัย ทาคาตะ

ฮอนด้า โตโยต้า

ตัวอย่างช่องทางการตรวจสอบการรีคอลทั่วไป

ฟอร์ด เมอร์เซเดส-เบนซ์

รถยนต์มีปัญหาร้องเรียนที่ใดได้บ้าง

หน่วยงาน	เบอร์ติดต่อ
สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.)	สายด่วน: 1166
กรมการขนส่งทางบก	สายด่วน: 1584
กรมการค้าภายใน (กระทรวงพาณิชย์)	สายด่วน: 1569
สภาองค์กรของผู้บริโภค (สภาผู้บริโภค)	0-2239-1839 (09.00 – 18.00 น.)
ศูนย์รับเรื่องร้องเรียนด้านคุณภาพยานยนต์ สำนักงานมาตรฐานอุตสาหกรรม(สมอ.)	Call Center. (02) 202-2301-4